Τι είναι όμως προσβολή προσωπικών δεδομένων;

Αρχικά λοιπόν, ας αναλύσουμε τι συνιστά προσβολή προσωπικών δεδομένων.

Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να ορίσουμε την αδυναμία επίδειξης του απαιτούμενου σεβασμού στο δικαίωμα κάποιου να διατηρεί τα προσωπικά του στοιχεία (όπως το ονοματεπώνυμο, ηλικία, διεύθυνση, επάγγελμα κλπ) μυστικά και να τα διαχειρίζεται με αποκλειστικό τρόπο και κατά την αρεσκεία του.

Αποτέλεσμα της παραβίασης μπορεί να είναι η απώλεια, η καταστροφή ή η κοινοποίηση των στοιχείων σε τρίτους.

Κάποια παραδείγματα προσβολής δεδομένων:

Η Google παραβίασε τους νόμους περί απορρήτου των ανηλίκων
Το Zoom παραχώρησε δεδομένα σε τρίτους χωρίς προηγούμενη γνώση των χρηστών
Το Facebook πλήρωσε πρόστιμο για τη συμμετοχή του στη συλλογή προσωπικών στοιχείων για έρευνα του Cambridge

Εικονίδιο που εμφανίζεται όταν μια εφαρμογή της Apple χρησιμοποιεί προσωπικά δεδομένα — Παράδειγμα προσβολής προσωπικών δεδομένων

Νομικό πλαίσιο και θεσμοί προστασίας προσωπικών δεδομένων

Προς αποφυγή παραβιάσεων δεδομένων όμοιων με αυτών που αναφέραμε, αξιοποιούμε συγκεκριμένους μηχανισμούς που μας παρέχει η προστατευτική νομοθεσία. Σε αυτή συγκαταλέγεται:

Το GDPR (EE) 2016/679 που θωρακίζει τους πολίτες από την προσβολή των προσωπικών τους δεδομένων γενικά
Ο νόμος 4624/2019 με μέτρα για την εφαρμογή του GDPR και την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/680 στην ελληνική νομοθεσία
Ο νόμος 3471/2006 που περιλαμβάνει την Οδηγία 2002/58/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και αφορά την προστασία στο τομέα των ηλεκτρονικών υπηρεσιών συγκεκριμένα
Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Ο νόμος 2472/1997 που καταργήθηκε, εκτός των άρθρων που προβλέπονται στο άρθρο 84 του νόμου 4624/2019, που αναφέρεται παραπάνω

Εκτός από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία που μας παρέχουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας της ιδιωτικής ζωής στον ηλεκτρονικό κόσμο, την ασφαλή αυτή πλοήγηση και χρήση διαδικτυακών πλατφορμών μας εγγυούνται και 2 ακόμη θεσμοί:

Ο Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΥΠΔ). Τα άρθρα 6 έως 8 του ν.4624/2019 ορίζουν τον ρόλο του σε δημόσιους φορείς, με κύρια αρμοδιότητα να τηρεί αρχεία όλων των πράξεων επεξεργασίας προσωπικών στοιχείων που πραγματοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στα αρχεία αυτά πρέπει να αναγράφονται ο σκοπός και οι προϋποθέσεις όλων των επεξεργασιών και είναι απαραίτητο να είναι εύκολα προσβάσιμα στο καθένα. Αναφορικά με τις ιδιωτικές ιστοσελίδες, ο ΥΠΔ βοηθά τον υπεύθυνο επεξεργασίας ή τον εκτελούντα την εργασία διευκολύνοντας τη συμμόρφωση τους με τις διατάξεις του GDPR (εντοπίζοντας τις αποκλίσεις και εξηγώντας τον κανονισμό) και μεσολαβώντας μεταξύ διαφόρων ενδιαφερομένων (π.χ. εποπτικές αρχές, χρήστες). Ο ρόλος του είναι απλώς συμβουλευτικός και δεν φέρει ευθύνη για την μη υπακοή της επιχείρησης στο νόμο. Η θέση του προβλέπεται επαρκώς στα άρθρα 37, 38 και 39 του κανονισμού.
ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων (ΕDPS) είναι η κατεξοχήν ανεξάρτητη αρχή για την προάσπιση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποτελείται από έναν διορισμένο Επόπτη υποστηριζόμενο από μια πλήρως καταρτισμένη ομάδα ειδικών με στόχο, όχι μόνο την διασφάλιση εφαρμογής της νομοθεσίας στα όργανα της ΕΕ, αλλά και την παροχή συμβουλευτικής επί ζητημάτων ασφαλείας στον ηλεκτρονικό κόσμο. Συνεργάζεται επίσης και με εθνικά αρχές κρατών μελών για επίτευξη μιας συνεκτικής προστασίας σε όλη την Ένωση.

Ποια είναι τα δικαιώματα του χρήστη;

Ας δούμε τώρα αναλυτικότερα κάποια προστατευτικά μέτρα που αντλούμε από το νομικό πλαίσιο που παραθέσαμε παραπάνω. Τα μέτρα αυτά διέπονται πάντα από την αρχή της διαφάνειας (άρθρο 12 – GDPR) και την αρχή της λογοδοσίας (άρθρο 5 του ίδιου νόμου) που καθιστά υποχρεωτική την συχνή και αναλυτική ενημέρωση των χρηστών από την εταιρία για τις δράσεις της.

Παίρνοντας ως βάση μας το άρθρο 38 του GDPR, τα υποκείμενα των δεδομένων μπορούν να επικοινωνήσουν άμεσα με τον Υπεύθυνο Προστασίας δεδομένων για κάθε ζήτημα σχετικό με την επεξεργασία των στοιχείων τους και την άσκηση των δικαιωμάτων τους
Δικαίωμα υποβολής καταγγελίας. Με αφετηρία το άρθρο 77 του GDPR, οι χρήστες δύναται να υποβάλλουν καταγγελία σε εποπτική αρχή κατά αρχήν του μόνιμου τόπου κατοικίας ή εργασίας τους ή του τόπου της παραβίασης. Παράδειγμα: υποκλοπή πληροφοριών για διαφημιστικούς σκοπούς
Δικαίωμα πραγματικής δικαστικής προσφυγής. Σύμφωνα με το άρθρο 78 του GDPR, κάθε πολίτης ή επιχείρηση έχει δικαίωμα δικαστικής προσφυγής κατά απόφασης που εξέδωσε η εποπτική αρχή στην οποία υπέβαλε καταγγελία, με στόχο την ανατροπή της ή την παροχή περαιτέρω αιτιολογίας για τη γνώμη της αρχής επί του θέματος. Το ίδιο δικαίωμα έχει ο ενδιαφερόμενος και κατά του υπευθύνου επεξεργασίας ή του εκτελούντος την εργασία αυτή, δυνάμει του άρθρου 79 του GDPR.
Δικαίωμα εκπροσώπησης. Το υποκείμενο των δεδομένων έχει τη δυνατότητα να αναθέσει σε μη κερδοσκοπικό οργανισμό, ή άλλου είδους ένωση που δραστηριοποιείται στον τομέα προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, την άσκηση των δικαιωμάτων του, ενώ βάσει του άρθρου 80 του GDPR ο ίδιος ο οργανισμός μπορεί να υποβάλλει την καταγγελία των άρθρων 78 και 79 στην αρμόδια αρχή αν εντοπίσει προσβολή των προσωπικών δεδομένων.
Δικαίωμα αποζημίωσης και ευθύνη. Λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 82 του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679, οποιοσδήποτε ζημιώθηκε υλικά ή μη, εξαιτίας προσβολής (π.χ. προσβολή της τιμής και της αξιοπρέπειας ατόμου του οποίου δημοσιοποιήθηκαν στοιχεία της ερωτικής του ζωής ενάντια στη θέληση του), μπορεί να διεκδικήσει αποζημίωση από τον υπεύθυνο επεξεργασίας ή τον εκτελούντα αυτήν αντίστοιχα για την κάλυψη της ζημίας που υπέστη.
Δικαίωμα πρόσβασης και φορητότητας των δεδομένων. Οι χρήστες είναι κρίσιμο να έχουν άμεση και δωρεάν πρόσβαση στα δεδομένα τους, έστω και μετά από σχετικό αίτημα στην εταιρία, καθώς και ενημέρωση για το αν αυτά επεξεργάζονται. Αν αποτελούν αντικείμενο επεξεργασίας, τότε η κοινοποίηση του τρόπου, του σκοπού και των αποδεκτών των προσωπικών στοιχείων είναι απαραίτητη. Παράλληλα, αν ο χρήστης έχει δώσει την συγκατάθεση του, μπορεί επίσης να απαιτήσει την επιστροφή των στοιχείων του ή την απευθείας διαβίβαση τους σε τρίτη επιχείρηση. Πρόκειται για το λεγόμενο δικαίωμα φορητότητας.
Δικαίωμα διόρθωσης και δικαίωμα προβολής αντιρρήσεων. Είναι ακόμη εφικτό, το υποκείμενο των δεδομένων να επιδιώξει την διόρθωση ή συμπλήρωση των ήδη παραχωρημένων στοιχείων εάν τα θεωρεί εσφαλμένα ή ελλιπή. Επιπροσθέτως, δικαιούται να αντιταχθεί στην επεξεργασία των προσωπικών του δεδομένων για μια συγκεκριμένη μόνο χρήση της εταιρίας ανά πάσα στιγμή, με αποτέλεσμα την άμεση διακοπή της. Ομοίως συμβαίνει και αν ο χρήστης επιθυμεί περιορισμένη μόνο επεξεργασία. Παράδειγμα: σε περίπτωση καθαρά εμπορικής προώθησης υποχρεούστε πάντα ως εταιρία να διακόψετε την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων.

Χρήση προσωπικών δεδομένων για καθαρά εμπορική προώθηση

Δικαίωμα διαγραφής ή αλλιώς δικαίωμα στην λήθη. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο χρήστης δύναται να αιτηθεί την διαγραφή των δεδομένων του από μια πλατφόρμα, όπως όταν δεν είναι αυτά αναγκαία για την επίτευξη του σκοπού της εταιρίας.

Προσοχή! Η επιχείρηση δεν υποχρεούται να αποδεχτεί το αίτημα όταν:

η επεξεργασία γίνεται μέσο για την προάσπιση της ελευθερίας της έκφρασης και της πληροφόρησης
για λόγους δημοσίου συμφέροντος, π.χ. δημόσια υγεία ή επιστημονική έρευνα
η συλλογή των στοιχείων είναι απαραίτητη για την τήρηση νομικών υποχρεώσεων ή για τη θεμελίωση νομικών αξιώσεων, π.χ. αποδεικτικά μέσα για την διερεύνηση εγκλήματος

Μπορούμε να κάνουμε εμείς ως χρήστες κάποια απλά καθημερινά βήματα για την προστασία μας;

Κι όμως ναι!

προσπαθούμε να μοιραζόμαστε λιγότερα προσωπικά στοιχεία διαδικτυακά
χρησιμοποιούμε “ισχυρά” και πρωτότυπα συνθηματικά στις πλατφόρμες που εγγραφόμαστε
ελέγχουμε συχνά τις Ρυθμίσεις Απορρήτου στα προφίλ που διατηρούμε
δεν αγνοούμε τις ανανεώσεις λογισμικών